संवेदक (Sensor) व संवेदकाचे प्रकार (Use of Sensors in Agriculture)

                                        संवेदक (Sensor) व संवेदकाचे  प्रकार 

  संवेदक म्हणजे काय :

संवेदक म्हणजे एक यंत्रक, उपकरण किंवा साधन ज्यामार्फत शारीरिक, रासायनिक किंवा पर्यावरणिक बदलांचे ज्ञाती करतो आणि त्यांचे मोजण्यासाठी त्यांची संकेतांवर रूपांतर करतो. संवेदके तंत्रज्ञान, विज्ञान, अभियांत्रिकी, आणि स्वयंप्रबंधन इत्यादी विभागांमध्ये व्यापकपणे वापरली जातात. त्यांचा मुख्य कार्य वातावरणाच्या बदलांचे निदर्शन करणे, दिशा, दूरी, उच्चता, तापमान, आवेग, प्रकाश, रंग, आणि आवाज इत्यादी अद्याप निर्माणात, संगठनात आणि नियंत्रणात महत्वाची भूमिका वाटते.

संवेदकाचे  प्रकार :      

1. तापमान संवेदक (Temperature Sensor )

2. दाब संवेदक (Pressure Sensor )

3. आर्द्रता संवेदक (Humidity Sensor )

4. प्रकाश संवेदक ( Light Sensor )

5. जवळच्या अंतराचा संवेदक (Proximity Sensor )

6. चालना संवेदक (Motion Sensor )

7. शक्तिमान नियंत्रित तारंग मापी (Accelerometer )

8. जीरोस्कोप (Gyroscope )

9. मॅगनेटोमीटर (Magnetometer )

10.पीएच संवेदक (pH Sensor )

संवेदकाचे  उपयोग :

मृदा संवेदक (Soil Sensors): मृदा संवेदक शेतीमध्ये वापरले जातात ज्यामुळे मृदाची गुणवत्ता, आरामदायीता, वातावरण आणि आवश्यक पोषक तत्वे मोजणी करण्यात मदत करतात.

पाणी आर्द्रता संवेदक (Water Moisture Sensors): पाणीची आर्द्रता मोजण्यासाठी वापरले जातात. ह्या संवेदकांनी प्रतिनिधीत्वित्वात रहितपणे पाणीची आर्द्रता मोजता येते.

जलदिग्दर्शक संवेदक (Water Level Sensors): जलदिग्दर्शक संवेदकांनी नद्यांच्या, जळशयांच्या किनाऱ्यांच्या किंवा किनारप्रदेशांच्या उच्चतांस आणि तापमानाचे मोजणे केले जाते. त्यामुळे जलदरांतगत जीवनाचे प्रबंधन करण्यात मदत होते.

मृदाचा तापमान संवेदक (Soil Temperature Sensors): मृदाच्या तापमानाचे मोजणे करण्यात आले जाते. त्यामुळे शेतीमध्ये वातावरणाची नियंत्रणे करण्यात मदत होते.

परिसंपर्क संवेदक (Contact Sensors): शेतीमध्ये वापरण्यात आलेले परिसंपर्क संवेदक झाडे, पेयजल सापळे, किडे आणि इतर जीवांप्रमाणे वापरले जातात. त्यामुळे कीटक आणि रोगांचे नियंत्रण करण्यात मदत होते.

हवामान आणि जलवायु संवेदक (Weather and Climate Sensors): हवामान आणि जलवायु संवेदकांचा वापर केला जातो शेतीमध्ये मृदाची नमुना, आरामदायीता, पाणीची आर्द्रता, तापमान, वातावरणीय अवस्था, बारामान, वातावरणीय अपशिष्ट इत्यादी अद्यावत करण्यासाठी.

इत्यादी आपल्या शेतीमध्ये इतर संवेदकांचा वापर आहे, ज्यामुळे शेतीसंबंधित डेटा एकत्रित, मूल्यांकन केला, आणि कृषी उत्पादनाची क्वालिटी वाढवली जाऊ शकते.

मृदा संवेदकाचे  प्रकार :  

1. मृदा आर्द्रता संवेदक (Mrida Ardhrata Samvedak): Soil Moisture Sensor

2. मृदाच्या तापमान संवेदक (Mridachya Tapaman Samvedak): Soil Temperature Sensor

3. मृदाच्या पाणीच्या वस्त्राची संख्या संवेदक (Mridachya Pani Chya Vastrachi Sankhya Samvedak): Soil            Electrical Conductivity Sensor

4. मृदाच्या एसिडिटी संवेदक (Mridachya Acidity Samvedak): Soil pH Sensor

5. मृदाच्या पोषक तत्वांची संख्या संवेदक (Mridachya Poshak Tatvanchi Sankhya Samvedak): Soil Nutrient      Sensor (for measuring nutrients like nitrogen, phosphorus, potassium, etc.)

6. मृदाच्या रंगाची संख्या संवेदक (Mridachya Rangachi Sankhya Samvedak): Soil Color Sensor

मृदा आरामदायीता संवेदक (Soil Moisture Sensor): या संवेदकाने मृदाची आरामदायीता मोजते.

मृदा तापमान संवेदक (Soil Temperature Sensor): या संवेदकाने मृदाच्या तापमानाचे मोजणे करते.

मृदा वायुप्रदूषण संवेदक (Soil Gas Sensor): या संवेदकाने मृदातील वायुप्रदूषणाचे मोजणे करते.

मृदा पीएच संवेदक (Soil pH Sensor): या संवेदकाने मृदाच्या पीएच मोजते.

मृदा पोषक तत्व संवेदक (Soil Nutrient Sensor): या संवेदकाने मृदातील पोषक तत्वाचे मोजणे करते.

मृदा वातावरणीय संवेदक (Soil Environmental Sensor): या संवेदकाने मृदातील वातावरणीय मापदंडांचे मोजणे करते जसे की बागायती, अवयविकता, बारामान, आदिक.