काळ्या हळदीची शेती : शेतकऱ्यांसाठी एक शाश्वत उत्पन्नाचे साधन

  काळ्या हळदीची शेती : शेतकऱ्यांसाठी एक शाश्वत उत्पन्नाचे  साधन

काळी हळद शास्त्रीय नाव:

काळ्या हळदीला वनस्पतिशास्त्रात Curcuma cassia आणि इंग्रजीत black jedori म्हणतात. काळ्या हळदीचे कंद किंवा राइझोम सुकल्यावर दंडगोलाकार, गडद रंगाचे कठीण स्फटिक बनतात. राइझोमचा रंग काळा असतो.हळदीचे मुळ म्हणजेच कांडी ही आतून काळी किंवा वांग्याच्या रंगाचे असते. त्याची वनस्पती स्टेमलेस हर्बेसियस आणि 30 ते 60 सेमी उंच आहे. उंच उगवते. पाने वरच्या पृष्ठभागावर निळसर-जांभळ्या मधोमध शिरा असलेली रुंद लॅन्सोलेट आहेत. फुले गुलाबी रंगाची असतात आणि काठावर कोटिलेडॉन असतात.

काळ्या हळदीचा उपयोग:

काळ्या हळदीमध्ये खूप सारे औषधी गुण आहेत. यामुळे ही हळद सामान्य हळदीपेक्षा जास्त किंमती आहे. याची शेती करून जास्तीचा फायदा कमविता येईल. काळ्या हळदीचा वापर औषधे बनविण्यासाठी केला जातो. कॉस्मेटिक उत्पादने बनविण्यासाठी ही हळद वापरतात.ही हळद न्युमोनिया, खोकला, ताप, अस्थमा आदी आजारांवर गुणकारी आहे. याशिवाय या हळदीचा लेप डोक्यावर लावल्यास मायग्रेनपासून दिलासा मिळतो. ल्यूकोडर्मा, मिर्गी सारख्या रोगांवरही ही हळद उपायकारक आहे. सौदर्य वाढविण्यासाठी देखील वापरतात.काळी हळद आपल्या चमत्कारिक गुणधर्मामुळे देश-विदेशात खूप प्रसिद्ध आहे. मजबूत प्रतिजैविक गुणधर्म असलेल्या औषधी वनस्पती म्हणून काळी हळद वापरली जाते. काळ्या हळदीचा उपयोग जखमा, मोच, त्वचा रोग, पचन आणि यकृताच्या समस्या बरे करण्यासाठी केला जातो. हे कोलेस्ट्रॉल कमी करण्यास मदत करते.

हवामान:

काळ्या हळदीच्या लागवडीसाठी हवामान अनुकूल आहे. त्यासाठी १५ ते ४० अंश सेंटीग्रेड तापमान योग्य मानले जाते. त्याची झाडे दंव देखील सहन करतात आणि प्रतिकूल हवामानातही त्यांचे अनुकूलन टिकवून ठेवतात.

जमिन :

 त्याच्या लागवडीसाठी वालुकामय, चिकणमाती, मटियार, मध्यम जमीन ज्याची पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता चांगली आहे. याउलट, चिकणमाती, मिश्र मातीत कंद वाढत नाहीत. त्याच्या लागवडीसाठी, जमिनीत भरपूर जीवाश्म असावेत. पाणी साचलेल्या किंवा कमी सुपीक जमिनीत त्याची लागवड केली जात नाही. त्याच्या लागवडीसाठी जमिनीचा pH. 5 ते 7 च्या दरम्यान असावे.

 लागवडीची तयारी :

सर्व प्रथम, जमिनीच्या वळणाच्या नांगराने शेताची खोल नांगरणी करा. त्यानंतर सूर्यप्रकाश मिळण्यासाठी शेत काही दिवस मोकळे सोडावे. त्यानंतर शेतात योग्य प्रमाणात जुने शेणखत टाकून ते जमिनीत चांगले मिसळावे. खत जमिनीत मिसळण्यासाठी शेताची दोन ते तीन तिरपी करा. नांगरणीनंतर शेतात पाणी टाकून ते स्वच्छ करावे. नांगरणीनंतर जेव्हा शेताची माती वरून कोरडी दिसू लागते तेव्हा पुन्हा शेतात नांगरणी केल्यावर त्यामध्ये रोटाव्हेटर चालवून माती बारीक करावी. त्यानंतर फील्ड लेव्हल करा.

पेरणी काळ :

काळ्या हळदीच्या पेरणीसाठी योग्य काळ हा पावसाळा मानला जातो. पेरणीसाठी सर्वोत्तम वेळ जून-जुलै आहे. मात्र, सिंचनाचे साधन असल्यास मे महिन्यातही पेरणी करता येते.

 बियांचे प्रमाण:

काळ्या हळदीच्या लागवडीसाठी हेक्टरी 20 क्विंटल कंद आवश्यक आहेत. त्याच्या कंदांना लावणीपूर्वी योग्य प्रमाणात बाविस्टिनची प्रक्रिया करावी. कंद बाविस्टिनच्या 2% द्रावणात 15 ते 20 मिनिटे बुडवून ठेवावेत कारण त्याच्या लागवडीत बियाण्यांवर जास्त खर्च होतो.

 पेरण्याची/लावणीची पद्धत :

काळ्या हळदीचे कंद ओळीत लावले जातात. प्रत्येक ओळीत दीड ते दोन फूट अंतर असावे. ओळीत लागवड करावयाच्या कंदांमधील अंतर सुमारे 20 ते 25 सें.मी. पाहिजे कंदांची लागवड जमिनीत 7 सें.मी. खोलवर केले पाहिजे. रोपाच्या स्वरूपात, त्याच्या लागवडीच्या कड्यांमध्ये एक ते दीड फूट अंतर असावे. रिजवरील वनस्पतींमधील अंतर 25 ते 30 सें.मी. पाहिजे प्रत्येक मेंढ्याची रुंदी सुमारे अर्धा फूट ठेवावी.

 खत प्रमाण :

शेत तयार करताना जुने शेणखत मातीत मिसळून झाडांना द्यावे. एकरी 10 ते 12 टन कुजलेले शेण टाकावे. घरी तयार केलेले जीवामृत झाडांना सिंचनासोबत द्यावे.

 कापणी :

काळ्या हळदीचे पीक लावणीपासून २५० दिवसांनी काढणीसाठी तयार होते. कंद खोदण्याचे काम जानेवारी-मार्चमध्ये केले जाते.

उत्पन्न :

त्याची योग्य पद्धतीने लागवड केल्यास एका एकरात सुमारे 50-60 क्विंटल कच्ची हळद म्हणजेच सुमारे 12-15 क्विंटल कोरडी हळद मिळू शकते. 

नफा :

काळी हळद बाजारात सहज 500 रुपयांना विकली जाते.काळी हळद बाजारात फक्त 500 रुपयांना विकली गेली तर 15 क्विंटलमध्ये तुम्हाला 7.5 लाख रुपयांचा नफा मिळेल. बियाणे, नांगरणी, सिंचन, खोदकाम यासाठी तुम्ही अडीच लाख रुपयांपर्यंत खर्च केला तरीही तुम्हाला 5 लाख रुपयांचा नफा मिळेल.

.